روایات پرچم های سیاه از دیرباز مورد توجه محققان مباحث ظهور بوده و حتی برخی اعتقاد دارند دشمنان برای نیل به اهداف پلید خود و جذب مسلمانان عصر ظهور اقدام به مصادره این روایات و برافراشتن پرچم های سیاه القاعده و داعش نموده اند. ما در طی مقاله ای در چند سال گذشته به بررسی پرچم های سیاه در روایات عصر ظهور پرداختیم و مشخص شد که 5 نوع پرچم سیاه در روایات وجود دارد که 4 نوع آن مربوط به عصر ظهور و یک پرچم نیز پرچم های سیاه بنی العباس است.

با این اوصاف یکی از اعضای مرکز تخصصی مهدویت در طی مصاحبه ای با خبرگزاری شبستان در اظهاراتی عجیب بیان نمودند که پرچم های سیاه از علائم ظهور نیست ، و روایات پرچم های سیاه جعلیات بنی العباس است ، با توجه به اهمیت مسئله پرچم های سیاه که روایات زیادی در توصیف آنها در عصر ظهور صادر شده است به بررسی صحت و سقم این ادعا می پردازیم:

پس از طرح این ادعا و زیر سئوال بردن اعتبار روایات پرچم های سیاه توسط حجت الاسلام جعفری بنده با علامه کورانی نویسنده کتاب عصر ظهور تماس گرفتم و مسئله را با ایشان مطرح کردم ، ایشان فرمودند : روایات پرچم های سیاه متواتر و معتبر است ، ما این روایات را در روایات سیدخراسانی ، شعیب و رایات سود می بینیم و بخاطر تواتر ، اعتبار آنها غیرقابل خدشه است ، از سوی دیگر بنی العباس این روایات را جعل نکرده اند بلکه آنها روایات مذکور را مصادره به مطلوب کرده اند و بین این دو تفاوت بسیار است.

همانگونه که علامه کورانی نیز فرمودند روایات پرچم های سیاه متواتر و معتبر بوده و همراه با سلسله روایات سیدخراسانی ، شعیب و رایات سود در روایات عصر ظهور دیده می شوند ، در ابتدا به طور مختصر نگاهی به روایت متواتر و اعتبار آنها می اندازیم و در ادامه روایات پرچم های سیاه را در مجموعه روایات سیدخراسانی ، شعیب بن صالح و رایات سود ملاحظه می کنیم :

حدیث متواتر چیست؟

متواتر در لغت به معنای پیاپی و مکرّر است و حدیث متواتر، حدیثی است که شمار راویان آن در هر طبقهٔ زمانی، به حدّی باشد که تبانی آنان بر جعل حدیث، نزدیک به غیرممکن باشد. در مورد احادیث متواتر، احتمال نقل درست مضمون حدیث از معصوم گویندهٔ آن، قطعی است.

اقسام

حدیث متواتر به متواتر لفظی و متواتر معنوی و متواتر اجمالی تقسیم شده‌است.

متواتر لفظی

حدیثی است که همهٔ ناقلان، مضمون آن را دقیقاً به یک صورت نقل کرده‌باشند؛ این‌گونه موارد کم‌تر رخ می‌دهد.

متواتر معنوی

قدر مشترکی از مضمون چند حدیث است و بیشتر برای بیان معنای یک مطلب آورده شده‌اند. احادیث متواتر معنوی، از گونهٔ لفظی بیشتر هستند.

متواتر اجمالی

علم اجمالی به صحت چند حدیث است که در یک موضوع وارد شده است،گر چه در تک تک آنها میتوان خدشه وارد کرد،ولی صدور یکی از آن جمع به تواتر اجمالی ثابت است.می توان گفت که برگشت تواتر اجمالی نیز به همان قدر مشترک مفاد چند خبر است که تواتر معنوی می نامند.

آیا روایات پرچم های سیاه جزو روایات متواتر است؟

با اندک تاملی در روایات پرچم های سیاه در می یابیم همچنانکه علامه کورانی فرمودند این روایات مشمول تواتر بوده و معتبر می باشند :

پرچم های سیاه در روایات " رایات سود " :

وقتى كه ديديد از طرف مشرق بيرقهاى سياهى نمايان شد فارس را اكرام كنيد، زيرا كه دولت ما در ميان آنها است. ملاحم و الفتن ص 16

وقتى كه بيرقهاى سياهى از طرف مشرق بيايد و بيرقهاى زردى از طرف مغرب بيايد تا در وسط شهر شام يعنى دمشق با يكديگر ملاقات نمايند موقع بلاء خواهد بود.

ملاحم و الفتن ص 70

سفيانى داخل كوفه خواهد شد و سه روز اهل كوفه را اسير ميكند و شصت هزار از اهل كوفه را خواهد كشت و (18) شب در كوفه اقامت مينمايد كه اموال آنها را تقسيم كند، تا اينكه بيرقهاى سياهى (براى اخذ بيعت) بسوى مهدى عليه السّلام روانه ميكند فتنه و آشوبهاى آخر الزمان، متن، باب 91 ص: 34

هنگامي كه پرچم هاي سياه از خراسان به راه افتاد به سويش بشتابيد ، ولو با سينه خيز رفتن بر روي برفها باشد ، كه صاحبان آن پرچم ها طرفداران حق هستند ،آنها حق را مطالبه مي كنند ، به آنها داده نمي شود ، نبرد مي كنند و پيروز مي شوند ، آنچه مي خواستند به آنها داده نمي شود .....
غيبت شيخ طوسي ص 262 ، الملاحم و الفتن ص 27 ، بشاره الاسلام ص 107

موقعى كه ديديد بيرق‏هاى سياه از طرف خراسان خارج شدند خود را بآنها برسانيد و لو اينكه با دست و سينه از روى برف برويد چون كه مهدى خليفه خدا در ميان آنها است.
ملاحم و الفتنه ص 42 ، كشف الغمه ج 3 ص 262 ، الزام الناصب ص 100

سعيد بن مسيب از رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله روايت كرده است كه فرمود:
بيرقهاى سياهى از طرف مشرق خروج ميكند و تا آن موقعى كه خدا بخواهد خواهند بود بعد از آن بيرقهاى كوچك سياهى از طرف مشرق خروج ميكنند و با مردى از فرزندان أبى سفيان و يارانش جنگ ميكنند و مطيع مهدى عليه السّلام ميشوند.
فتنه و آشوبهاى آخر الزمان، متن، باب 102ص: 38

بيرق‏هاى سياه در كوفه وارد ميشوند و لشكرهائى براى بيعت با مهدى عليه السّلام باطراف عالم ميفرستند، فتنه و آشوبهاى آخر الزمان، متن، ص: 48 – باب 109

هنگامي كه پرچم هاي سياه به حركت درآمدند ، بر زمين بچسبيد و دست و پاي خود را تكان مدهيد ، تا گروهي خروج كنند كه هيچ مورد اعتنا نيستند.
ملاحم و الفتن ص 28

پرچم هاى سياه از خراسان مى آيد و ياران مهدى به بيت المقدس وارد مى شوند القول المختصر 34

پرچم هاي سياهي از خراسان به اهتزار درمي آيد كه چيزي نمي تواند از پيشروي آنها جلوگيري كند تا اينكه در ايلياء(بيت المقدس) فرود آيد و استقرار يابد.
الحاوي للفتاوي ج 2 ص 127 – الملاحم واللفتن ص 43

 رسول خدا(ص):ما اهل بيتى هستيم كه خدا آخرت را براى ما خواسته است و اين اهل بيت من بعد از من دچار بلاء شده و (از حقوق خود) محروم خواهند شد تا اينكه عده ‏اى كه بيرقهاى سياهى دارند از طرف مشرق می آيند و دو مرتبه يا سه مرتبه حق خود را طلب ميكنند و حق را بآنها نميدهند تا اينكه جنگ كنند و غالب شوند، آنگاه حق آن‏ها را بآنها ميدهند ولى قبول نميكنند و حق را بمردى از اهل بيت من رد ميكنند و او زمين را پر از عدل ميكند بعد از آنكه از ظلم پر شده باشد هر كدام از شما آن را درك كرديد بايد خود را بآن برسانيد و لو اينكه با دست و سينه خود از روى برف برويد زيرا كه او مهدى عليه السّلام است.

غیبت نعمانی ص 145 ، الحاوی للفتاوی ج 2 ص 127 ، الامام المهدی ص 67 و 296 و ...

پرچمهاى سياه از مشرق بطرف حيره می ‏آيند. و شكافى در نهر فرات پديد می ‏آيد و آب آن كوچه‏ هاى كوفه را فرا ميگيرد
مهدى موعود-ترجمه جلد سيزدهم بحار، متن، ص: 991

 پرچم های سیاه در روایات سیدخراسانی :

در آن وقت لشكرى با پرچم هدايت بيرون آمده لشكر سفيانى را دنبال ميكنند تا بآنها ميرسند و تمام آنها را بقتل ميرسانند. بطورى كه يك نفر از آنها را باقى نميگذارند كه خبرى از آنها ببرد! و اسيران و آنچه بغارت برده‏ اند، از آنها ميگيرند.
مهدى موعود-ترجمه جلد سيزدهم بحار، متن، ص: 954

  موقعى كه ديديد بيرق‏هاى سياه از طرف خراسان خارج شدند خود را بآنها برسانيد و لو اينكه با دست و سينه از روى برف برويد چون كه مهدى خليفه خدا در ميان آنها است.

بشارة الاسلام ص 290 ، الزام الناصب ص 253 ، منتخب الاثر ص 304 و ...

اميرمؤمنان(ع) مي‌فرمايند: «سفياني و صاحبان پرچم‌هاي سياه با يكديگر روبرو مي‌شوند در حالي كه ميان آنان جواني از بني‌هاشم است كه در كف دست راستش، خال سياهي است و در پيشاپيش لشكريان او، شخصي از قبيلة بني تميم به نام شعيب بن صالح قرار دارد».
ابن حماد، فتن، ص 86.

جابر از امام باقر (ع)روايت مي کند: جواني از بني هاشم از خراسان با پرچم های سياه قيام مي کند که در کف دست راست او خالی(خللی)است و پيشاپيش او مردی بنام شعيب بن صالح است که با لشکريان سفيانی می جنگد و آنها را شکست ميدهد.
الملاحم و الفتن باب97 ص52
ابن حماد/84
به نقل از آن ، عقد الدرر /128 ، الحاوى 2/68 و ملاحم ابن طاووس /53 .
به نقل از ابن حماد ، الحاوى 2/69 وجمع الجوامع 2/103 .
ابن حماد 1/314

هنگامي كه سپاه سفياني به سوي كوفه عزيمت مي كند ، سفياني گروهي را به جستجوي اهل خراسان مي فرستد ، كه براي ياري حضرت مهدي(عج) خروج كرده اند ، سپاه سفياني با سپاه سيد هاشمي(سيدخراساني) كه پرچم هاي سياهي دارند و پرچمدارش شعيب بن صالح است در دروازه اصطخر روبرو مي شود .... ابن حماد ص86، الملاحم و الفتن ص 51 ، بشاره الاسلام ص 184 و ...

سفيانى سپاهى به كوفه گسيل دارد كه هفتاد هزار نفر شمار ايشان باشد پس ايشان مردم كوفه را بكشند و به دار آويزند و اسير كنند، در كشاكشى اين چنين كه بر ايشان واقع شده، ناگاه پرچمهائى از جانب خراسان پديدار شود و پرچمداران منزلها را با سرعت بسيار بپيمايند و با آنان چند تن از اصحاب قائم همراه باشند. غيبت نعمانى-ترجمه غفارى، ص: 392

وقتى كه مردى شهر شام را گرفت و مرد ديگرى مصر را مسخر كرد و با يك ديگر جنگ كردند و اهل شام، اهل مصر را اسير نمودند و مردى از طرف مشرق با بيرق‏هاى سياه كوچكى بسوى صاحب شام آمد آن مرد مطيع مهدى عليه السّلام خواهد شد فتنه و آشوبهاى آخر الزمان، متن، باب 99 - ص: 36

رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله ياد بلائى كرد كه دچار اهل بيتش می‏شود تا اينكه خدا مردى را با بيرق سياه از طرف مشرق بفرستد كسى كه آن بيرق را يارى كند خدا او را يارى ميكند و كسى كه نصرت آن را ترك كند خدا نصرتش را ترك ميكند، بعدا میآيند نزد مردى كه نامش نام من است و او را سرپرست خود ميكنند و خدا او را يارى و تأييد مينمايد
فتنه و آشوبهاى آخر الزمان، متن، باب 100ص: 38

 پرچم های سیاه در روایات شعیب بن صالح :

بيرق سياهى از بنى عباس خروج ميكند آنگاه از خراسان بيرقهاى سياهى خروج ميكنند كه كلاه آنها سياه و لباسشان سفيد خواهد بود. جلو آنها مردى از (بنى) تميم است كه آن را شعيب بن صالح يا صالح بن شعيب ميگويند، اصحاب سفيانى را شكست ميدهد تا اينكه وارد بيت المقدس شود و سلطنت آن را براى مهدى عليه السّلام مسخر نمايد و سيصد نفر از شام بسوى او حاضر خواهند شد. بين خروج آن و بين اينكه تسليم امر مهدى عليه السّلام شود هفتاد و دو ماه خواهد بود.
فتنه و آشوبهاى آخر الزمان، متن، باب 92 ص: 35

پرچم هاي سياهي براي نبرد با سفياني به حركت درمي آيد كه در ميان آنها جواني از بني هاشم هست كه صورتش چون قرص قمر است و در دست راستش خالي(خللي) هست ، در پيشاپيش اين سپاه شعيب بن صالح تميمي است كه كلاههاي سپاهيانش سياه است و جامه هايشان سفيد. سپاه سفياني را شكست مي دهند و به سوي غرب پيش مي روند و زمينه را براي حضرت مهدي فراهم مي كنند ، فاصله بين خروج او تا تقديم امور به حضرت مهدي(عج) هفتاد و دو ماه مي باشد. الملاحم و الفتن ص 41 ، بشاره الاسلام ص 185

پرچم هاي سياه كوچكي به اهتزار درمي آيند ، كه با مردي از اولاد ابوسفيان نبرد مي كنند و براي اطاعت از مهدي زمينه سازي مي كنند ، در پيشاپيش اين پرچم ها ، مردي بنام " تميم بن صالح " حركت مي كند.بشاره الاسلام ص 212 و 184 ، المهدي ص 190

محمّد بن حنفيه ميگويد: بيرق سياهى از بنى عباس خروج ميكند آنگاه از خراسان بيرقهاى سياهى خروج ميكنند كه كلاه (صاحب) آنها سياه و لباسشان سفيد خواهد بود. جلو آنها مردى از (بنى) تميم است كه آن راشعيب بن صالح يا صالح بن شعيب ميگويند، اصحاب سفيانى را شكست ميدهد تا اينكه وارد بيت المقدس شود و سلطنت آن را براى مهدى عليه السّلام مسخر نمايد و سيصد نفر از شام بسوى او حاضر خواهند شد. بين خروج آن و بين اينكه تسليم امر مهدى عليه السّلام شود هفتاد و دو ماه خواهد بود.  فتنه و آشوبهاى آخر الزمان،باب 92 ص: 35

آنگاه اين مرد تميمي – كه خداوند بر سرزمينش باران رحمت فروريزد – با پرچم سياه مهدوي با نصرت الهي و دعوت حقه پيش مي تازد تا به محضر حضرت مهدي برسد و دست بيعت بدهد.
الملاحم و الفتن ص 112 و 41

جابر از حضرت امام محمّد باقر عليه السّلام روايت كرده كه فرمود: جوانى از بنى هاشم كه خالى در كف دست راست خود دارد با بيرقهاى سياهى از طرف خراسان خروج ميكند كه شعيب بن صالح در جلو او خواهد بود و با اصحاب سفيانى جنگ كرده آن‏ها را شكست ميدهد

عقدالدرر ص 128 ، الحاوی ج 2 ص 68 ، ملاحم ابن طاووس ص 53
فتنه و آشوبهاى آخر الزمان، متن، ص: 36

مرد كوسه یا کم ریش ، گندم گون و متوسط القامتى كه شعيب بن صالح نام دارد و غلام بنى تميم است با چهار هزار نفر كه لباسشان سفيد، بيرقهاشان سياه است از شهر رى خروج ميكند، او مقدمه (خروج) مهدى عليه السّلام است، با كسى ملاقات نميكند مگر اينكه آن را خواهد كشت.
فتنه و آشوبهاى آخر الزمان، متن، باب 95 - ص: 36

علاوه بر بحث تواتر روایات پرچم های سیاه که به خودی خود اعتبار بخش است ، با اندکی تامل درمی یابیم که منبع برخی از روایات پرچم های سیاه جزو کتب بسیار معتبر و قوی السند از جمله غیبت نعمانی و الغیبه شیخ طوسی می باشند که معتبرترین منابع روایات ظهور می باشند.

روایات پرچم های سیاه در معتبرترین منابع شیعه :

ما اهل بيتى هستيم كه خدا آخرت را براى ما خواسته است و اين اهل بيت من بعد از من دچار بلاء شده و (از حقوق خود) محروم خواهند شد تا اينكه عده ‏اى كه بيرقهاى سياهى دارند از طرف مشرق می آيند و دو مرتبه يا سه مرتبه حق خود را طلب ميكنند و حق را بآنها نميدهند تا اينكه جنگ كنند و غالب شوند، آنگاه حق آن‏ها را بآنها ميدهند ولى قبول نميكنند و حق را بمردى از اهل بيت من رد ميكنند و او زمين را پر از عدل ميكند بعد از آنكه از ظلم پر شده باشد هر كدام از شما آن را درك كرديد بايد خود را بآن برسانيد و لو اينكه با دست و سينه خود از روى برف برويد زيرا كه او مهدى عليه السّلام است.

غیبت نعمانی ص 145 ، الحاوی للفتاوی ج 2 ص 127 ، الامام المهدی ص 67 و 296 و ...

هنگامي كه پرچم هاي سياه از خراسان به راه افتاد به سويش بشتابيد ، ولو با سينه خيز رفتن بر روي برفها باشد ، كه صاحبان آن پرچم ها طرفداران حق هستند ،آنها حق را مطالبه مي كنند ، به آنها داده نمي شود ، نبرد مي كنند و پيروز مي شوند ، آنچه مي خواستند به آنها داده نمي شود .....
غيبت شيخ طوسي ص 262 ، الملاحم و الفتن ص 27 ، بشاره الاسلام ص 107

سفيانى سپاهى به كوفه گسيل دارد كه هفتاد هزار نفر شمار ايشان باشد پس ايشان مردم كوفه را بكشند و به دار آويزند و اسير كنند، در كشاكشى اين چنين كه بر ايشان واقع شده، ناگاه پرچمهائى از جانب خراسان پديدار شود و پرچمداران منزلها را با سرعت بسيار بپيمايند و با آنان چند تن از اصحاب قائم همراه باشند.غيبت نعمانى-ترجمه غفارى، ص: 392

 پس می بینیم که علاوه بر اعتبار روایات پرچم های سیاه بدلیل تواتر ، حداقل 3 روایت در منابع معتبر در کتب غیب نعمانی و الغیبه شیخ طوسی وجود دارد که به تنهایی برای اعتبار احادیث پرچم های سیاه کفایت می کند ، حال باید از کسانی که ادعا دارند پرچم های سیاه ضعیف السند بوده و نمی توان آنها را از علائم ظهور دانست پرسید که برای این ادعای عجیب خود چه دلیل و سندی دارند؟

بنی العباس و روایات پرچم های سیاه ، جعل یا مصادره به مطلوب؟!

از سوی دیگر حجت الاسلام جعفری در مصاحبه خود ادعا کرده اند که پرچم های سیاه جعلیات بنی العباس است و آنها برای رسیدن به اهداف پلید خود و به دست آوردن اقبال مردمی دست به جعل این احادیث زده اند در حالی که  روایات پرچم های سیاه در منابع روایی شیعه مانند الغیبه شیخ طوسی و غیبت نعمانی خلاف این را ثابت می کند و بفرموده علامه کورانی بنی العباس این روایات را مصادره به مطلوب کرده و سوء استفاده نموده اند و جعل خواندن کار آنها اشتباه است زیرا جعل بیان می دارد که قبل از آنها هیچ روایتی با موضوع پرچم های سیاه در مجموعه روایات وجود نداشته است و حال آنکه روایات منابع معتبر شیعی خلاف این را ثابت می کند از سویی دیگر بحث تواتر پرچم های سیاه به تنهایی به این روایات ، اعتبار لازم را بخشیده است.

جای سئوال است که چرا برخی از دوستان تکلیف و وظیفه ی خود می دانند که به هر نحو ممکن ( ولو با مباحث اشتباه این چنینی) ثابت کنند که عصر حاضر ، عصر ظهور نیست و تحولات کنونی منطقه و جهان ربطی به ظهور ندارد ، اگر تعجیل جاهلانه و تطبیق بی پروا از آفات بحث ظهور است که هست ، چشم بستن بر روایات و نشانه ها و تلاش بر مقابله با بحث نزدیک دیدن ظهور نیز قطعاً اشتباه است ، راه درست ، استفاده از علم متخصصین برجسته ی این عرصه است ، آنهایی که به توفیق الهی بخش عمده عمر خود را در بررسی روایات ظهور گذرانده و اکنون نیز با تواضع و فروتنی بدون هیچ چشم داشتی در گرانبهای پژوهش خود را  در اختیار دیگران قرار داده و می دهند.

 امید است که با نزدیک تر شدن به ظهور و آشکار شدن نشانه های بیشتر و واضح تر ، همه با هم متحد و یک دل در توجه دادن قلوب شیعیان و مسلمانان به افق طلائی پیش رو  و به ثمر نشستن  صدها و هزاران روایت نشانه های ظهور در یاری رساندن به مردم عصر ظهور  بکوشیم تا در روز ظهور در محضر مولای مهربانمان روسفید و سرافراز باشیم.